chapter-3

Chapter 3
Ìýäýýëëèéí ñèñòåì, Áàéãóóëëàãà, Ìåíåæìåíò áîëîí Ñòðàòåãè
Çîðèëãî:
• Áàéãóóëëàãûí ãîë ÷óõàë ç¿éëèéã òîäîðõîéëîõ áîëîí òîãòîîõîä ìåíåæåð¿¿ä íü ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí àìæèëòòàé õýðýãëýý áîëîí áóñàä õýâ çàãâàðûí òóõàé ìýäýõ øààðäëàãàòàé.
• Áàéãóóëëàãà äàõü ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí íºëººëëèéã ¿íýëýõ
• Áàéãóóëëàãà äàõü ìåíåæåð¿¿äèéí ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ
• Ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí øèéäâýðèéã ãàðãàõàä îëîí òºðëèéí áåçíåñèéí ñòðàòåãèéã àøèãëàæ ºðñºëäºã÷èéíõºº äàâóó òàëûã ñóäàëæ øèíýæëýõ
Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè áîëîí áàéãóóëëàãà õî¸ðûí õîîðîíäîõ ÿëãàà:



Áàéãóóëëàãà ãýæ þó âý?
Áàéãóóëëàãà ãýäýã íü ºìíºº òàâüñàí çðîèëãîäîî õ¿ðýõèéí òºëºº ¿éë àæèëëàãààãàà óõàìñàðòàéãààð çîõèöóóëæ áàéãàà á¿ëýã õ¿ì¿¿ñèéã õýëíý.
• Íèéãìèéí õýâèéí áà òîãòâîðòîé á¿òýö
• Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýõ ¿éë àæèëëàãàà áà õ¿ðýýëýí áóé îð÷íîîñîî íººöºº òàòàí àâàõ
Ìèêðî ýäèéí çàñàã äàõü áàéãóóëëàãûí òîäîðõîéëîëò



Áàéãóóëëàãà

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ

Áàéãóóëëàãûí ¿éë ÿâöûí òîäîðõîéëîëò:
• Õàðèóöëàãà, ¿¿ðýã, äàâóó ýðõ, øóäàðãà ¸ñíû öóãëóóëãà
• Ǻð÷èë人íèéã òóõàéí öàã ¿åä íàðèéí òîîöîîëîõ
• Ǻð÷èë人íèéã øèéäâýðëýõ

Áàéãóóëëàãûí ¿éë ÿâö: (òºëºâ áàéäàë)



Õýâèéí áàéãóóëëàãà

Áàéãóóëëàãûí ãîë (òóëãóóð) õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä:
Á¿õ áàéãóóëëàãûí ÷óõàë á¿òö¿¿ä íü àäèëõàí áàéäàã.
Á¿õ áàéãóóëëàãûí îðîëöîî
• Labor-èéí õóâààðèëàëò
• Èðåàðõè
• Òîäîðõîé ä¿ðýì áà æóðàì
• ¯íýí ÷ ¿çýë ñàíàà ( øóäàðãà øèéäâýð)
• Òåõíèêèéí ñóóðü ìýäëýã
• Áàéãóóëëàãûí ¿ð àøãèéí õàìãèéí äýä õýìæýý
Òîãòñîí äýã æóðàì áà áèçíåñèéí ïðîöåññ
• Òîãòñîí äýã æóðàì ãýäýã íü õóâü õ¿íèé òºëºâ áàéäëûí õýâ ìàÿã þì.
• Áèçíåñèéí ïðîöåññ áîë òîãòñîí äýã æóðìûí öóãëóóëãà áàéäàã.
• Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãà áîë áèçíåñèéí ïðîöåññóóäûí öóãëóóëãà áàéäàã.
• Áèçíåñèéí ïðîöåññ íü áàéãóóëëàãà îð÷íîî òààìàãëàõ áîëîìæèéã îëãîäîã.

Òîãòñîí äýã æóðàì, áèçíåñèéí ïðîöåññ, áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí õîîðîíäûí õàìààðàë



Áàéãóóëëàãûí ñî¸ë:
• Áàéãóóëëàãà ÿìàð á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ âý?
• Õààíà, õýðõýí ÿàæ ¿éëäâýðëýõ âý?
• Á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õýíä çîðèóëæ ¿éëäâýðëýõ âý?
Áàéãóóëëàãûí ãîë õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä:
• Á¿òýö
• Çîðèëãî
• ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èä
• Õàðèëöàà õîëáîîíû õýâ ìàÿã/ õýëáýð
• Çîðèëò
• Õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí
Áàéãóóëëàãûí á¿òýö:
• Entreprenenrial bureauracy: áèçíåñèéã æèæãýýñ íü ýõëýõ
• Ìàøèíû bureauracy: Ï¿¿ñèéí ¿éëäâýðëýõ äóíä õýìæýý
• Õóâààðèëàëòûí bureauracy: Ï¿¿ñèéí õºðºíãº
• Ìýðãýæëèéí bureauracy: Ï¿¿ñèéí õóóëü, ñóðãóóëèéí ñèñòåì, ýìíýëýã
• Adhocracy: Ï¿¿ñä çºâºë㺺 ºãºõ
Áàéãóóëëàãà áîëîí õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí:
• Áàéãóóëëàãà áîëîí õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí 2 íü õîîðîíäîî õàðèëöàí õîëáîîòîé.
• Áàéãóóëëàãà íü íèéãìèéí áîëîí ôèçèêèéí îð÷èíäîî õàðúÿàò, íýýëòòýé áàéäàã.
Áàéãóóëëàãà äîòîðõ áóñàä îíöãîé øèíæ¿¿ä:
• Ýöñèéí çîðèëãî
• ßëãààòàé á¿ëã¿¿ä áà ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä
• Óäèðäëàãûí òºðºë
• Çîðèëò áà òåõíîëîãè
Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ¿éë÷èëãýý:



Ìýðãýæèëòí¿¿äèéã íýãòãýõ íü:
• Ïðîãðàììèñò: Êîìïüþòåðèéí ïðîãðàì õàíãàìæèéí áè÷ýý÷,ò¿¿íèéã èë¿¿ èõ ñóäàëäàã õ¿í.
• Ñèñòåìèéí øèíæýý÷: Áàéãóóëëàãûí rest áîëîí ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí ñàëáàð 2-í õîîðîíäûí õàðèëöàí àæèëëàãàà, áèçíåñò øèéäâýð ãàðãàõ àñóóäëóóäûã íýâòð¿¿ëäýã.
• ÌÑ-èéí ìåíåæåð: Îëîí òºðëèéí ìýðãýæëèéí óäèðäàã÷èä
• CIO: Àõëàõ ìåíåæåð íü áàéãóóëëàãà äàõü ÌÑ-èéí ôóíêöèéã õÿíàäàã õ¿í.
• Ýöñèéí õýðýãëýã÷: ¯éëäëèéí ñèñòåìèéã ÌÑ-èéí ñàëáàðààñ ãàäíàõ ñàëáàðûí òºëººëºã÷èä õºãæ¿¿ëäýã.
Ýäèéí çàñãèéí íºëºº:
• Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè íü õºðºíãèéí áîëîí ìýäýýëëèéí çàðäëûí àëü àëüíûõ íü õîëáîîã ººð÷èëäºã.
• ÌÑ-èéí òåõíîëîãè íü õºäºëìºð áîëîí õºðºíãèéã ñîíèðõäîã á¿òýýãäýõ¿¿íèé õ¿÷èí ç¿éëñ þì.
• Àæëûí çàðäëûí îíîë: Áàéãóóëëàãà íü çàõ çýýëä îðîëöîæ çàðäëûã áàãàñãàõûã õè÷ýýäýã.
• Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè íü çàõ çýýëä àøèãòàé áàéãóóëëàãûí òîîã íèëýýä ºñãºæ, áàéãóóëëàãûí àæëûí çàðäëûã áàãàñãàäàã.
• Õ¿÷èí ç¿éëñèéí îíîë: Ï¿¿ñ íü ãýðýý õýëýëöýýðèéí äîòîðõ õÿíàëò øààðääàã á¿ëãèéã ººðñ人 ñîíèðõäîã õîëáîî.
• Áàéãóóëëàãûí õ¿÷èí ç¿éëèéí îíîëûí øàëãóóð ( õÿíàõ áà óäèðäàõ çàðäàë)
• Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè íü àøãèéã íýìýãä¿¿ëæ, áàéãóëëàãàä õÿíàëòûí çàðäëûã ºñãºõ áîëîìæèéã îëãîæ, õ¿÷èí ç¿éëñèéí çàðäëûã áàãàñãàæ ÷àääàã.
• ¯éë àæèëëàãààíû îíîë: Áàéãóóëëàãà äàõü ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèò íºëººëäºã.
Áàéãóóëëàãà áîëîí ¿éë ÿâöûí íºëººëºë:
Áàéãóóëëàãà äàõü ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè
• Øàòëàí çàõèðàõ ¸ñìûã õÿëáàð÷ëàõ
• Öàãàà îëñîí ìýäýýëëèéí õóâààðèëàëòûã ºðãºæ¿¿ëýõ
• Øèéäâýð ãàðãàõ õóðäûã íýìýãä¿¿ëýõ
• Ìåíåæìåíòèéí ¿ð àøãèéã íýìýãä¿¿ëýõ, õÿíàëòòàé øèéäâýð ãàðãàõàä òóñëàõ
• Ìåíåæìåíòèéí ºñºëòèéã õÿíàõ ( ìåíåæåð¿¿ä àøãèéí òîîã õÿíàäàã)
Postindustrial áàéãóóëëàãà áà õèéñâýð áàéãóóëëàãà:
• Ìýäëýã áîëîí ÷àäâàðûã óëàì èë¿¿ ýçýìøèõ
• Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè íü áàéãóóëëàãóóäûí ñ¿ëæýýíèé çîðèëòóóäûã õýðýãæ¿¿ëäýã.
Virtual áàéãóóëëàãà:
• ¯çýë áîäîë, õºðºíãº, õ¿ì¿¿ñèéã õîîðîíä íü õîëáîõîä ñ¿ëæýý ÷óõàë ¿¿ðýãòýé.
• ¿éë÷èëãýý áà øèíý á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õóâààðèëàõ, õýðýãëýã÷ íèéë¿¿ëýã÷èéã áèé áîëãîæ ÷àääàã.
• Óëàìæëàëò áàéãóóëëàãûí õèë õÿçãààð áîëîí ôèçèê áàéðëàëûã õÿçãààðëàäàãã¿é.

Áàéãóóëëàãûí óÿí õàòàí ÷àíàðûã íýìýãä¿¿ëýõ
• Ìýäýýëëèéí ñèñòåì íü òîì áà æèæèã áàéãóóëëàãóóäàä èë¿¿ èõ óÿí õàòàí ÷àíàðûã ºãäºã.
• Æèæèã áàéãóóëëàãà íü òîì áàéãóóëëàãûí õ¿ð÷ áîëîõ õ¿÷èéã îëæ àâàõàä ÌÑ-èéã õýðýãëýäýã.
• Òîì áàéãóóëëàãà íü æèæèã áàéãóóëëàãàà òºëººëººä ò¿¿íèé çàðèì ¿éë ÿâäëûã ìàø õóðäàí ã¿éöýòãýõýä ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéã õýðýãëýäýã.
Áàéãóóëëàãûí ººð÷ëºëò
• ÌÑ-íü áàéãóóëëàãûí óëñ òºðèéí õèë õÿçãààð íü áîëäîã. Ó÷èð íü íººöºä õ¿ðýõýä íºëººëäºã.
• ÌÑ íü áàéãóóëëàãûí á¿òýö, óëñ òºð, ñî¸ë, àæèëä íºëººëºõ áîëîìæòîé.
• Òîìîîõîí õýìæýýíèé òºñëèéí ãîë øàëòãààí íü áàéãóóëëàãà áîëîí óëñ òºðèéã ººð÷ëºõºä îðøèíî.
Èíòåðíåò áà áàéãóóëëàãà
• Èíòåðíåò íü áèçíåñèéí áàéãóóëëàãàä ìýäëýã áà ìýäýýëëèéí õóâààðèëàëò, õàäãàëàëòûã õÿëáàðøóóëäàã.
• Èíòåðíåò íü áàéãóóëëàãûí àæèë õýðýã áà ¿éë àæèëëàãààíû çàðäëûã áàãàñãàäàã.
• Áèçíåñ íü èíòåðíåò òåõíîëîãèò ñóóðèëñàí áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààã õóðäàí õóãàöààíä äàõèí ñýðãýýõ þì. Æèøýý íü:îíëàéí á¿ðòãýë, õýðýãëýã÷èéí ¿éë÷èëãýý, áóñàä ã¿éöýòãýë¿¿ä
Áàéãóóëëàãà äàõü ìåíåæåðèéí ¿¿ðýã
Ìåíåæìåíòèéí ñîíãîäîã òîäîðõîéëîëòîíä àâ÷ ¿çñíýýð ìåíåæåð äàðààõ ¿¿ðã¿¿äèéã ã¿éöýòãýäýã. Àëèâàà áàéãóóëëàãàò ìåíåæåð¿¿ä ìàø èäýâõòýé ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã áàéíà.
• Òºëºâëºõ
• Áàéãóóëàõ
• Çîõèöóóëàõ
• Øèéäâýðëýõ
• Õÿíàõ
Ìåíåæìåíòèéí ¿¿ðýã:
• Õóâèéí ä¿ãíýëò: Ìåíåæåð¿¿ä íü óäèäàã÷ áîëîí ìàíëàéëàã÷ áàéõ ¸ñòîé.
• Ìýäýýëýë: Ìåíåæåð¿¿ä íü ìýäýýëëèéã õ¿ëýýí àâààä àñóóäëûã ñàéòàð øèéäâýðëýñíèé äàðàà áóñäàä ò¿ãýýäýã.
• Øèéäâýð: Ìåíåæåð¿¿ä íü àëèâàà áàéãóóëëàãàò íººöèéã õóâààðèëàõ, çºð÷èëäºíèéã øèéäâýðëäýõ çýðýãò ÷óõàë ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýíý.
Øèéäâýð ãàðãàõ çàãâàðóóä:
• Îíîâ÷òîé
• Áàéãóóëëàãûí
• Áðþêðàò
• Óëñòºðèéí
Îíîâ÷òîé çàãâàð: Ìåíåæåð íü õóâü õ¿íä àæëàà çºâ çîõèöóóëàõ, ìºí çîðèëãîî òîäîðõîéëîõîä íü òóñàëäàã.
Áàéãóóëëàãûí çàãâàð: Áàéãóóëëàãûí á¿òýö áîëîí îíöëîã øèíæ¿¿äèéã õýëýëöäýã.
Áðþêðàò çàãâàð: ßìàð ÷ áàéãóóëëàãûí æóðàì áîëîí áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíû èäýâõòýé ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà íýã æèë áàéäàã.
Óëñòºðèéí çàãâàð: Áàéãóóëëàãà íü ñîíèðõëûí á¿ëýã áîëí óëñòºðèéí ëèäåð¿¿äèéí õîîðîíäîõ àæëûí õýëýëöýýðèéí ¿ð ä¿íã ãàðãàäàã.
Ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí òóàé îéëãîëò
Øèíý ñèñòåìèéí òºëºâëºãººã õýëýëöýõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä:
• Áàéãóóëëàãûí îð÷èí
• Áàéãóóëëàãûí á¿òýö, øàòëàí çàõèðàõ ¸ñ, ìýðãýæèë, äýã æóðàì áîëîí áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãàà
• Óëñòºðèéí áîëîí ñî¸ëûí áàéãóóëëàãóóä
• Óäèðäëàãûí õýâ ìàÿã áîëîí áàéãóóëëàãûí òºðºë
• Ñèñòåìèéã õýðýãëýæ áóé àæèë÷äûí á¿ëýã íü ñèñòåìä íºëººëäºã.
• ÌÑ-èéí õýâ ìàÿãò àæèë ¿¿ðãèéí òºðºë, øèéäâýð, áèçíåñèéí ïðîöåññ çýðýã íü íºëººëäºã.
Ñèñòåìèéí çàãâàðûí øèíæ ÷àíàðóóä:
• Óÿí õàòàí ÷àíàð, ºãºãäëèéí ñîíãîëòûã íýìýãä¿¿ëýõ, ìýäýýëëèéã ¿íýëýõ
• Óäèðäëàãûí õýâ ìàÿã, óð ÷àäâàð, ìýäëýã çýðýã îëîí ç¿éë¿¿äèéã äýìæèõ áîëîìæ
• Ìàø îëîí ñîíãîëòóóäûã çºâ ¿ð ä¿íòýé óäèðäàõ áîëîìæ
• Áðþêðàò áîëîí óëñòºðèéí áàéãóóëëàãóóäûí ýðýëò õýðýãöýýíèé ìýäðýìæ
Áàéãóóëëàãûí áèçíåñèéí ñòðàòåãèéí èðýýä¿éí øèéäâýðèéã òîäîðõîéëîõ íü:
• Áàéãóóëëàãàò á¿òýýãäýõ¿¿í áà ¿éë÷èëãýýã ¿éëäâýðëýõ
• ¿éëäâýðëýë íü áàéãóóëëàãàòàé ºðñºëäºõ
• Ï¿¿ñèéí õýðýãëýã÷èä, íèéë¿¿ëýã÷èä, ºðñºëäºã÷èä
• Áàéãóóëëàãûí óðò õóãàöààíû çîðèëãî
Áèçíåñèéí ñòðàòåãèéí ò¿âøèí: ¯íý öýíèéí çàãâàð
Áèçíåñèéí ñòðàòåãèéí ò¿âøèíèé ãîë õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä:
• ¯éëäâýðëýëèéí õàìãèéí áàãà çàðäëûã áèé áîëãîõ
• ªºðèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ºðñºëäºã÷èéí á¿òýýãäýõ¿¿íýýñ ÿëãàãäàõ
• ºðñºëäºã÷èéíõºº õ¿ðýýã ººð÷ëºõèéí òóëä ìàø íàðèéí ìýðãýæèëòí¿¿äèéã áýëòãýæ çàõ çýýëýý ºñãºõ
¯íý öýíèéí çàãâàð:
• áèçíåñèéí ¿íèéã íýìýõýä íèéë¿¿ëýã÷äýä àíõäàã÷ ¿íèéã ñàíàë áîëãîäîã.
• Áèçíåñèéí ñòðàòåãèéí ò¿âøèíä ìàø îëîí õýðýãñë¿¿äèéã àâ÷ ¿çäýã.
Àíõäàã÷ ¿éë àæèëëàãàà:
• Áàéãóóëëàãàò á¿òýýãäýõ¿¿í áà ¿éë÷èëãýýíèé ¿éëäâýðëýëèéã øóóä õîëáîäîã.
Íèéëë¿¿ýã÷èéí ¿éë àæèëëàãàà:
• Àíõäàã÷ ¿éë àæèëëàãàà àìæèëòòàé õèéãäñíèé õàðèó ¿éëäýë
• Áàéãóóëëàãûí á¿ðýëäýõ¿¿íä äýä á¿òýö, õ¿íèé íººö, òåõíîëîãè áîëîí çóó÷ëàã÷ îðäîã.